Ze komt binnen en oogt onrustig en gehaast. Als ze gaat zitten doet ze dat op het puntje van de stoel en ze wrijft de hele tijd haar handen tegen elkaar. Als ik haar vraag wat ik voor haar kan doen steekt ze gelijk van wal. Er volgt een lange woordenstroom die eindigt met: “Dit is toch geen burn-out hé?”
Het woord burn-out wordt te pas en te onpas gebruikt maar er zit een behoorlijk verschil tussen de verschillende fases in het proces naar een burn-out. Het verschil is voor de meeste mensen niet erg duidelijk. Nu is dat in principe niet erg maar het kan veel leed voorkomen als je het wel weet.
Vandaar dat ik ze nu op een rijtje zet voor jou als hulpmiddel om te bepalen in welke fase je zit mocht je stress of burn-outklachten hebben.
Bij een intake leg ik deze fases ook uit en dan merk ik steeds dat iemand goed kan aangeven in welke fase hij of zij zit. Dus wellicht helpt jou dit ook. En als je er niet uitkomt dan kun je natuurlijk altijd contact met me opnemen, dan nemen we het samen door.
In dit artikel benoem ik de verschillen en de kenmerken in de verschillende fases in het proces richting een burn-out.
Wat zijn de kenmerken bij elke fase?
Vermoeid
In deze fase doe je (regelmatig) teveel en herstelt te weinig. Als je de tijd neemt om weer bij te tanken, door bijvoorbeeld minder te stressen, zul je merken dat de vermoeidheidsklachten snel weer afnemen.
Overbelast
In deze fase span je je steeds teveel in en herstel je te weinig. Je begint je behalve vermoeid ook overbelast te voelen. Het hersteltekort neemt toe en het duurt ook langer voordat je je weer fit voelt. Neem je een weekje vrij of ga je het rustiger aandoen dan zul je merken dat je weer goed hersteld.
Stressklachten
Je ervaart in deze fase chronische stress doordat je over een langdurige periode teveel hebt gedaan en te weinig bent hersteld. Je voelt je vermoeider en kunt een kort lontje hebben. Het herstel duurt nu ook langer. Je hebt een paar weken vakantie nodig om je weer fit te voelen.
In deze 3 fases ben je nog wel aan het werk. Wellicht meld je je wat vaker ziek dan anders. We noemen dit de preventieve fase.
Overspannen
Wanneer je de fase ingaat van overspannen zijn heb je een behalve een hersteltekort ook allerlei veranderingen in je stresssysteem. Je herstelt niet meer door even te rusten en je herstelvermogen werkt ook niet meer goed. Je hebt steeds meer klachten variërend van allerlei cognitieve klachten (moeite met concentreren en een slechter geheugen), lichamelijke klachten (zoals spierspanning, hoge hartslag en slecht slapen) en emotionele problemen (gejaagd, gespannen, emotioneel, angstig en prikkelbaar). Je zult ook merken dat je gedrag is veranderd als je overspannen bent. Je leefstijl wordt slechter, je hebt de neiging je terug te trekken en kunt een cynische houding hebben en minder ontspannen en genieten.
Meestal val je in deze fase uit van je werk en ga je naar de dokter. Het is belangrijk om in deze fase eerst je herstelvermogen te verbeteren zodat je je weer vitaal voelt.
Burn-out
Ga je nu door dan zul je merken dat je stresssysteem helemaal ontregelt. Je kunt het vergelijken met een batterij. Als je goed bent opgeladen, je bent uitgerust dan heb je nergens last van. Als je voortdurend stress hebt raakt je batterij uiteindelijk langzaam leeg en zit je in de burn-out fase. Je hebt nu allerlei lichamelijke, cognitieve, emotionele klachten en gedragsveranderingen. Dan kan het ineens zo maar zijn dat je alleen maar als een zombie op de bank kunt zitten, je ineens een ‘ongeluk’ krijgt of alleen maar meer kunt huilen of in paniek raakt.
Als je in een van de laatste 2 fases zit is het belangrijk dat je hulp zoekt om je herstelvermogen weer te activeren. Dit gaat namelijk niet vanzelf. Het gaat steeds langer duren voordat je weer herstelt. Als je overspannen bent duurt het ongeveer 6 tot 9 maanden en als je een burn-out hebt is dat gemiddeld 9 maanden maar het kan zelfs 1 tot 2 jaar duren.
Ik hoop altijd dat iemand het zover niet laat komen en eerder aan de bel trekt. Gelukkig is dat vaak zo. Heb je een vermoeden dat je een burnout hebt of in laatste 2 fases zit, haper dan niet maar neem contact met me op. De meeste van mijn cliënten merken al na 6 tot 8 weken een positief verschil in meer energie en rust.
info@coaching-noord.nl of bel met 06 142 29 645.
