Overspannen of overbelast?
Mij wordt regelmatig gevraagd: wat is nou het verschil tussen overbelast, overspannen en burn-out? Het verschil is voor de meeste mensen niet duidelijk. Nu is dat in principe niet erg maar ik het kan veel leed voorkomen als je het wel weet. Je kunt eerder signalen oppikken bij jezelf of bij een medewerker. Dat scheelt natuurlijk veel ‘gedoe’. Uiteindelijk kan een fikse burn-out flinke gevolgen hebben en het duurt lang voordat je daar weer van hersteld bent. Nu is het gelukkig goed mogelijk helemaal te herstellen van een burn-out en zelfs je carrière weer op te pakken, toch is het fijn om al eerder signalen op te pikken en het verschil te weten tussen overbelast, overspannen en burn-out. Zo kun je immers ook sneller ingrijpen en erger voorkomen. In dit artikel benoem ik de verschillen en de kenmerken.
Bovenstaande termen worden vaak door elkaar gebruikt maar als we er eens beter op inzoomen zien we beduidende verschillen. Eigenlijk hebben we het over verschillende fases in het proces richting een burn-out.
Wat zijn de kenmerken bij elke fase?
Vermoeid
In deze fase doe je (regelmatig) teveel en herstelt te weinig. Als je de tijd neemt om weer bij te tanken, door bijvoorbeeld minder te stressen, zul je merken dat de vermoeidheidsklachten snel weer afnemen.
Overbelast
In deze fase span je je steeds teveel in en herstel je te weinig. Je begint je behalve vermoeid ook overbelast te voelen. Het hersteltekort neemt toe en het duurt ook langer voordat je je weer fit voelt. Neem je een weekje vrij of ga je het rustiger aandoen dan zul je merken dat je weer goed herstelt.
Stressklachten
Je ervaart in deze fase chronische stress doordat je over een langdurige periode teveel hebt gedaan en te weinig bent hersteld. Je voelt je vermoeider en kunt een kort lontje hebben. Het herstel duurt nu ook langer. Je hebt een paar weken vakantie nodig om je weer fit te voelen.
In deze 3 fases ben je nog wel aan het werk. Wellicht meld je je wat vaker ziek dan anders. We noemen dit de preventieve fase.
Overspannen
Wanneer je de fase ingaat van overspannen zijn is het 1ste kantelpunt gepasseerd. Behalve een hersteltekort zijn er nu ook veranderingen in je stresssysteem. Je herstelt niet meer door even te rusten en je herstelvermogen werkt ook niet meer goed. Je hebt steeds meer klachten variërend van allerlei cognitieve klachten (moeite met concentreren en een slechter geheugen), lichamelijke klachten (zoals spierspanning, hoge hartslag en slecht slapen) en emotionele problemen (gejaagd, gespannen, emotioneel, angstig en prikkelbaar). Je zult ook merken dat je gedrag is veranderd als je overspannen bent. Je leefstijl wordt slechter, je hebt de neiging je terug te trekken en kunt een cynische houding hebben en minder ontspannen en genieten.
Meestal val je in deze fase uit van je werk en ga je naar de dokter. Het is belangrijk om in deze fase eerst je herstelvermogen te verbeteren zodat je je weer vitaal voelt.
Burn-out
Ga je nu nog door met werken dan bereik je het 2de kantelpunt en raakt je stresssysteem helemaal ontregelt. Je hebt een burn-out. We onderscheiden 2 soorten burn-outs. De hyper en de hypo variant. De meest ernstige is de hypovariant. Je kunt dan 16 uur per dag slapen maar je blijft moe, bent lusteloos en kunt niets meer. Bij de hypervariant sta je voortdurend ‘aan’ en kom je moeilijk meer tot rust. Als je in een van deze 2 fases zit is het belangrijk dat je hulp zoekt om je herstelvermogen weer te activeren. Dit gaat namelijk niet vanzelf. Het duurt ook veel langer voordat je weer herstelt. Als je overspannen bent duurt het ongeveer 6 tot 9 maanden en als je een burn-out hebt kan het zelfs 1 tot 2 jaar duren.
Ik hoop altijd dat iemand het zover niet laat komen en eerder aan de bel trekt. Gelukkig is dat vaak zo. Heb je een vermoeden dat je een burnout hebt, haper dan niet maar neem contact met me op. De meeste van mijn cliënten merken al na 6 tot 8 weken een positief verschil in meer energie en rust.
info@coaching-noord.nl of bel met 06 142 29 645.
